پاسخ
بله؛ کشاورز واقعی خداست. اگر در کشاورزی، اسبابی همچون آب، هوا، خاک و انسان دخیل است؛ این اسباب هم مخلوق خداست. خطوطی که بر روی کاغذ نگاشته شده است را می توان گفت: انسان نگاشته است و می توان گفت: توسط قلم نگاشته شده است. در واقع با جوهر قلم نوشته شده است؛ ولی قلم و جوهر را بشر آفریده و همه کاره بشر بوده است. لذا نویسنده واقعی انسان است. اگر خداوند به انسان قدرت کشت و زرع نمی داد، آیا می توانست کشت کند؟ برای اثبات این موضوع مطالبی که در تفسیر نمونه آمده است؛ ذکر می کنیم: «آیا هیچ در باره آنچه کشت میکنید اندیشیدهاید؟؛ أَ فَرَأَیْتُمْ ما تَحْرُثُونَ» «آیا شما آن را میرویانید یا ما میرویانیم؟ ؛أَ أَنْتُمْ تَزْرَعُونَهُ أَمْ نَحْنُ الزَّارِعُونَ» جالب اینکه در آیه اول تعبیر به تحرثون از ماده «حرث» میکند که به معنای کشت کردن(افشاندن دانه و آماده ساختن آن برای نمو است) و در آیه دوم تعبیر به «تزرعونه» از ماده زراعت میکند که به معنای رویانیدن است. بدیهی است کار انسان تنها کشت است؛ اما رویانیدن تنها کار خدا است. لذا در حدیثی «از پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله نقل شده که فرمود: «لا یقولن احدکم زرعت و لیقل حرثت فان الزارع هو اللَّه؛ هیچیک از شما نگوید: من زراعت کردم. بلکه گوید کشت کردم(دانه افشاندم) زیرا زارع حقیقی خدا است» شرح این دلیل چنین است که انسان کاری را که در مورد زراعت میکند؛ بی شباهت به کار او در مورد تولد فرزند نیست،. دانهای را میافشاند و کنار میرود. این خداوند است که در درون دانه یک سلول زنده بسیار کوچک آفریده که وقتی در محیط مساعد قرار گرفت؛ در آغاز از مواد غذایی آماده در خود دانه، استفاده میکند؛ جوانه میزند و ریشه میدواند. سپس با سرعت عجیبی از مواد غذایی زمین کمک میگیرد و دستگاه های عظیم و لابراتوار های موجود در درون گیاه به کار می افتد و غوغایی برپا می کند ساقه و شاخه و خوشه را می سازد و گاه از یک تخم صدها یا هزاران تخم بر می خیزد. دانشمندان میگویند: تشکیلاتی که در ساختمان یک گیاه به کار رفته از تشکیلات موجود در یک شهر عظیم صنعتی با کارخانه های متعددش شگفت انگیزتر و به مراتب پیچیده تر است»(تفسیر نمونه، ج 23، ص 250-249) |