پاسخ
در نظام ارزشی اسلام زن ومرد در انسانیت یکسان بوده و هیچگونه تفاوتی ندارند تنها در نظام تکلیف، وظایف آنان دربعضی از امور متفاوت است. این تفاوت وظیفه و تکلیف عمدتا ناشی از تکوین و استعدادهای واقعی و طبیعی آنان است. برای آگاهی بیشتر میتوانید کتاب "زن در آئینه جمال و جلال" نوشته آیت الله جوادی آملی، یا کتاب "نظام حقوق زن در اسلام" نوشته شهید مرتضی مطهری را مطالعه فرمائید. |
پاسخ
پیرامون موضوع درخواستی شما، مطالب زیادی وجود دارد که امیدواریم با مراجعه به منابع ذیل ”فارسی و عربی“ نیاز تحقیقاتی شما برآورده گردد: 1- تفسیر المیزان علامه طباطبایی، 20 جلدی فارسی چاپ دفتر انتشارات اسلامی: جلد 2 ص 393 ، جلد 4 ص 140، جلد 4 ص 289، جلد 4 ص 362، جلد 4 ص 490، جلد 4 ص 544، جلد 5 ص 158، ج 5 ص 169، جلد 4 ص 328. 2- مجموعه آثار شهید مرتضی مطهری ج 19، شامل کتب 1. نظام حقوق زن در اسلام 2. مسأله حجاب 3. اخلاق جنسی در اسلام و جهان غرب. 3- الفقه علی المذاهب الخمسه: تألیف شیخ محمد جواد مغنیه. 4- حقوق الزوجیه: تألیف آیه الله شیخ حسین حلی ـ از علمای معاصر. 5- زن در آئینه جلال و جمال ـ آیه الله جوادی آملی. 6- حوار حول المرئه: تالیف، آیه الله سید محمد حسین فضل الله. 7- زن ـ مرحوم دکتر علی شریعتی. 8- زن در نگاه اسلام ـ سید رضا تقوی. 9- زن در نهج البلاغه ـ علایی رحمانی. 10- حریت و حقوق زن در اسلام ـ جمعی از نویسندگان. 11- ازدواج در اسلام ـ آیه الله علی مشکینی اردبیلی. 12- بررسی تاریخ منزلت زن از دیدگاه اسلام و تطبیق الگوی صدر اسلام با جامعه کنونی ـ ثریا مکنون. 13- علوم حدیث شماره 4 ص 81. 14- پژوهشی قرآنی، فقهی و حقوقی درباره مرد و زن ـ محمودی. 15- تفسیر نمونه آیت الله مکارم شیرازی در ذیل آیات مختلف در رابطه با مسائل زنان. 16- ترجمه و تفسیر نهج البلاغه، محمد تقی جعفری، ج 11، ص 298. |
از آن جا کهاسلام خلقت مرد و زن را یکی دانسته و هر دو را از جنس واحد می داند (وَ خَلَقَ مِنْها زَوْجَها)[i]، برای زن نیز حقوقی را که برای انسان بما هو انسان در نظر گرفته قائل می باشد در زیر به برخی از این حقوق اشاره می کنیم: 1- حق مالکیت 2- حق و اختیار در ازدواج 3- حق حضانت فرزندان در حالات خاص 4- حق فسخ عقد در حالات خاص 5- حق تعلیم و تعلم 6- حق کار 7- حق تعیین سرنوشت و شرکت در انتخابات 8- حق دخالت در امور سیاسی و اجتماعی 9- حق ارث 10- حق مطالبه به قصاص و یا عفو 11- حق مطالبه اجرت برای انجام بعضی امور مثل اجرت شیردادن و ...[i]- یا أَیُّهَا النّاسُ اتَّقُوا رَبَّکُمُ الَّذی خَلَقَکُمْ مِنْ نَفْسٍ واحِدَةٍ وَ خَلَقَ مِنْها زَوْجَها وَ بَثَّ مِنْهُما رِجالاً کَثیرًا وَ نِساءً وَ اتَّقُوا اللّهَ الَّذی تَسائَلُونَ بِهِ وَ اْلأَرْحامَ إِنَّ اللّهَ کانَ عَلَیْکُمْ رَقیبًا ای مردم! از (مخالفت) پروردگارتان بپرهیزید! همان کسی که همه شما را از یک انسان آفرید؛ و همسر او را (نیز) از جنس او خلق کرد؛ و از آن دو، مردان و زنان فراوانی (در روی زمین) منتشر ساخت. و از خدایی بپرهیزید که (همگی به عظمت او معترفید؛ و) هنگامی که چیزی از یکدیگر میخواهید، نام او را میبرید! (و نیز) (از قطع رابطه با) خویشاوندان خود، پرهیز کنید! زیرا خداوند، مراقب شماست. (سوره نساء آیه 1) |
1- این یک حقیقت تلخ و واقعیتی اجتناب ناپذیر است که نیمی از جمعیت بشر فقط به دلیل جنسیتش در طول تاریخ در بسیاری از ابعاد چون ازدواج، تحصیل، اشتغال، حقوق خانوادگی و اجتماعی دخالت در امور سیاسی و غیر آن در بین بسیاری از ملل از عقب مانده ترین قبائل تا جوامعی که مدعی مدرن ترین نظام های سیاسی و حقوقی هستند مورد انواع ستمها و تحقیرها و تبعیضها واقع شده اند. در دنیای کنونی هم شما به وضوح می بینید که چگونه زنان قربانیان شماره یک بی سوادی، فقر، تبعیض، آوارگی، بی خانمانی، خشونت، قتل، تجاوز، تحقیر اخلاقی و وسیله ای برای هوس رانی های خودکامگان و کالا بودن برای سود کمپانی ها و سرگرمی و التذاد مشتریان و خلاصه شدن تمام هویت زن در ابزاری برای ارضاء غریزه جنسی می باشند. بسیاری از این مشکلات با اختلاف نوع و مراتب تقریباً در همه جوامع وجود دارند. قصد ما در این جا متهم کردن قومی و مبرّا کردن قومی دیگر نیست. ما که صد البته به وضعیت ناخوشایند زن در غرب معترض هستیم، موقعیت فعلی زن در کشورهای مسلمان را نیز به هیج وجه قابل دفاع نمی دانیم، چرا که این وضعیت نه با ضوابط اسلامی سازگاری دارد و نه با اصول انسانی تطابق می کند. 2- از دیدگاه اسلام زن و مرد به یک اندازه انسان می باشند و در این بعد یعنی انسانیت یکی را بر دیگری تفاضلی نیست و تنها ملاک تفاوت و ارزش تقواست که امری اکتسابی است و ربطی به جنسیت ندارد و چنان که ربطی به نژاد، جغرافیا طبقه اجتماعی، سن،ثروت،زیبایی و غیر آن ندارد و طی مراحل کمال انسانی و تقرب به بارگاه ربوبی بین زن و مرد تفاوتی نیست. 3- با وجود وحدت در ذات و تساوی در ارزش و ملاکات، بین زن و مرد تفاوتهای بسیاری است که در پاره ای از احکام و لوازم، موجب تفاوت می شود که عبارتند از : |
در مورد تناقض بین حقوق زن و مرد، ای کاش شما مورد مشخصی را ذکر میکردید تا ما به همان میپرداختیم. ولی بطور کلی بیان میشود، در نظام اسلامی اگر اختیاراتی به مرد داده شده در مقابل حقوقی اضافی نیز برای زن در نظر گرفته شده است، «وَ لَهُنَّ مِثْلُ الَّذی عَلَیْهِنَّ بِالْمَعْرُوفِ[i]و برای آنان، همانند وظایفی که بر دوش آنهاست، حقوق شایستهای قرار داده شده»، مفهوم آیه کریمه شامل تمام مواردی است که وظایفی برای زنان در نظر گرفته شده یا اختیاری از ایشان سلب شده باشد و البته این سلب اختیار و اعطای حقوق معوّض و... مربوط به تشکیل نظام خانواده است و الاّ اگر خانمی نخواهد ازدواج کند، هیچ مردی نسبت به او اختیاری ندارد، البته هر مرد و زنی موظف به انجام اوامر پدر و مادر هستند. اما در مورد نظام خانواده تصور بفرمایید، مردی به خواستگاری زنی میآید و از او تقاضای ازدواج میکند، زن میتواند با صلاحدید خود و اطرافیانش تقاضای مرد را رد کرده یا قبول کند و میتواند در این قبول شرائطی را نیز ضمیمه نماید و اگر مرد نپذیرفت باز اختیار با خانم است، بعد از آن مقدار مهر در مقابل ازدواج خود با مرد، از او دریافت کرده یا از او طلبکار میشود. و این در حالی است که در زمان عقد ازدواج نیز، اوست که به اختیار خود، نفس خویش را به همسری مرد در میآورد... علاوه بعد از آن نیز از حقوق قانونی، شرعی و اخلاقی برخوردار است و در مقابل حق نفقه، خدمتگزاری مرد در بیرون خانه برای تأمین معاش، تحت حمایت مرد قرار گرفتن و.. وظایفی را نیز بعهده میگیرد. این نظام زندگی است که خالق متعال آن را به بهترین وجهی ترتیب داده است و در آن حقوق و تواناییها تقسیم شده و برای ادامه نظام هستی هر کسی نیز در این میان وظایفی را بر عهده میگیرد. [i]-سوره بقره آیه 228 *وَ الْمُطَلَّقَاتُ یَترََبَّصْنَ بِأَنفُسِهِنَّ ثَلَاثَةَ قُرُوءٍ وَ لَا یحَِلُّ لَهُنَّ أَن یَکْتُمْنَ مَا خَلَقَ اللَّهُ فیِ أَرْحَامِهِنَّ إِن کُنَّ یُؤْمِنَّ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الاَْخِرِ وَ بُعُولَتهُُنَّ أَحَقُّ بِرَدِّهِنَّ فیِ ذَالِکَ إِنْ أَرَادُواْ إِصْلَاحًا وَ لَهُنَّ مِثْلُ الَّذِی عَلَیهِْنَّ بِالمَْعْرُوفِ وَ لِلرِّجَالِ عَلَیهِْنَّ دَرَجَةٌ وَ اللَّهُ عَزِیزٌ حَکِیمٌ* زنان مطلقه، باید به مدت سه مرتبه عادت ماهانه دیدن (و پاک شدن) انتظار بکشند! [عده نگه دارند] و اگر به خدا و روز رستاخیز، ایمان دارند، برای آنها حلال نیست که آنچه را خدا در رحمهایشان آفریده، کتمان کنند. و همسرانشان، برای بازگرداندن آنها (و از سرگرفتن زندگی زناشویی) در این مدت، (از دیگران) سزاوارترند در صورتی که (براستی) خواهان اصلاح باشند. و برای آنان، همانند وظایفی که بر دوش آنهاست، حقوق شایستهای قرار داده شده و مردان بر آنان برتری دارند و خداوند توانا و حکیم است.
|