مسجد، محل سجود و خضوع و کرنش بندگان خدا در پیشگاه «الله» و جایی برای ایجاد رابطه با پروردگار و اظهار عبودیت و کوچکی در برابر ربوبیت و عظمت خالق هستی است. قداست مسجد در همین رابطه متقابل «عبودیت عبد و ربوبیت رب» نهفته است. بنابراین عظمتش هم در معنویت آن است، نه در ساختمان و بنای رفیع آن.
در بررسى کلمات و بیانات معصومان (ع)، نکات مهمى در مورد جایگاه مسجد به چشم می خورد که توجه انسان را به خود جلب می‌کند. از جمله میتوان به تأکید و تشویق فوق‌العاده پیشوایان دین، بر رفت و آمد به مساجد و انس گرفتن با خانه خدا اشاره کرد. در شرع مقدس اسلام بسیار سفارش شده است که مسجد را بزرگ داشته و جایگاه آن را بشناسند و تا حد ممکن، حق آن را ادا کنند.
اینک به چند روایت از مجموع صدها روایتی که در باب مسجد وارد شده، اشاره می شود:
رسول خدا (ص) فرمود: «مسجدها بازارى از بازارهاى آخرت هستند که پذیرائى آنها آمرزش، و تحفه آنها بهشت است. (در مساجد متاع و زاد و توشه جهت آخرت آماده شود و خداوند از واردین با آمرزش پذیرائى نموده و بهشت را بهعنوان تحفه عطا فرماید).[۶۸]
از پیامبر اکرم (ص) نقل شده است که فرمود: مسجدها خانه های خداترسان و پرهیزکاران هستند، کسی که مسجد را خانه خود قرار دهد (کنایه از اینکه زیاد به مسجد رفت و آمد کند)، خداوند متعال راحتی و آسایش و جواز عبور از صراط را برای او ضمانت می کند. سپس فرمود: هرگاه مردی را دیدید که عادت کرده به رفت و آمد به مسجد؛ (فراوان به مسجد رفت و آمد دارد)، به ایمان او گواهی دهید؛ زیرا خدای عزوجل می فرماید: «مساجد خدا را تنها کسى آباد مىکند که ایمان به خدا و روز قیامت آورده، و نماز را برپا دارد، و زکات را بپردازد، و جز از خدا نترسد. امید است چنین گروهى از هدایتیافتگان باشند[۶۹]».[۷۰]
ابو بصیر مىگوید: از امام صادق (ع) پرسیدم: علّت تعظیم و بزرگداشت مساجد چیست؟ حضرت فرمود: خداوند، به تعظیم مساجد به خاطر آنکه آنها خانههای خدا در زمین مىباشند، امر فرموده است.[۷۱]
همچنین از امام صادق (ع) نقل شده که حضرت فرمود: در تورات نوشته شده است: خانههاى من (خدا) در زمین مساجد مىباشند، پس خوشا به حال کسى که در خانهاش خود را مطهّر و پاکیزه ساخته، سپس من را در خانهام زیارت کند و حق زیارت شونده (خدای تعالی) آن است که زائر را اکرام کرده بزرگ بدارد.[۷۲]
رسول خدا (ص) از حضرت جبرئیل (ع) سؤال فرمود: دوست داشتنیترین و مبغوضترین مکانهای زمین در پیشگاه خدا کدام است؟ عرض کرد: دوست داشتنیترین مکانها در زمین مساجد و مبغوضترین مکانها … است».[۷۳]
همچنین ایشان فرمود: هیچ روزی نیست، مگر اینکه یک منادی به اهل قبور (مردگان) ندا در می دهد که شما به چه چیزی از مردم دنیا غبطه می خورید؟ آنها می گویند: ما به اهل مسجد غبطه می خوریم که به آنجا می روند و نماز می خوانند و روزه می گیرند، ولی ما نمی توانیم.[۷۴]
با توجه به کثرت و فراوانی روایات وارد شده در مورد عظمت شأن و جایگاه خاص مسجد، از جانب اهل بیت (ع) و عدم گنجایش این مقال مختصر، به همین تعداد از احادیث بسنده می شود.