مسجد در جایگاه اصیل خود یک الگوی ارزشگذاری است. ارزشهای فراموش شده در مسجد مطرح می شود. در آن جا نیازمند و ثروتمند، رئیس جمهور، وزیر، فرمانده و سرباز، امتیازهای مادّی و ظاهری را در کنار می نهند و همه در کنار یکدیگر و دوش به دوش هم می ایستند.
در مسجد، تنها ارزشهای حقیقی همچون تقوا و جهاد مطرح است. بر پایه فقه اسلامی شایسته است آنان که از فضیلتهایی همچون علم، تقوا، ایثار و جهاد برخوردارند، در صف اوّل نماز جماعت بایستند.[۲۰۱] این امر خود نوعی ارزشگذاری و ترویج ارزشهای اصیل است.
در مسجد پیامبر (ص) گاه کسانی یافت می شدند که نه تنها از جهاد و ایثار بویی نبرده بودند؛ بلکه از راههای گوناگون، نفاق و دو دستگی را در جامعه ترویج می نمودند و عملاً با پیامبر اکرم (ص) به رویارویی می پرداختند. آنان با این حال انتظار داشتند در مسجد جایگاهی والا داشته باشند.
مسلمانان این گونه افراد را از مسجد طرد می کردند؛ زیرا آنان با الهام از رهنمودهای رسول خدا (ص) جاهای حسّاس مسجد را از آن مسلمانان مؤمن، متعهد و ایثارگر می دانستند. آری مسجد، خانه دفاع از ارزشها و مسجدیان، نگاهبان ارزشهای اسلامی است. به هر حال، یکی از شاخصهایی که در شناخت مسجد نمونه باید مورد ارزیابی قرار گیرد، میزان نقشی است که مسجد در احیای ارزشهای اسلامی و پاسداری از آنها ایفا می کند.