[۱]. واسطى، زبیدى، حنفى، محب الدین، سید محمد مرتضى حسینى، تاج العروس من جواهر القاموس، محقق و مصحح: شیری، على، ج ۵، ص ۷.
[۲]. حسینى دشتى، سید مصطفى، معارف و معاریف، ج ۹، ص ۳۵۱٫
[۳]. سیوطى، جلال الدین، الاتقان فى علوم القرآن، ج ۱، ص ۴۳۲٫
[۴]. الولی، طه، المساجد فى الاسلام، ص ۱۳۸٫
[۵]. معین، محمد، فرهنگ فارسى، ج ۳، ص ۱۴۰۶٫
[۶]. الولی، طه، المساجد فى الاسلام، ص ۱۳۶٫
[۷]. بقره، ۵۸٫
[۸]. فیروز آبادى، القاموس المحیط، ج ۱، ص ۵۷۹٫
[۹]. نحل، ۴۸٫
[۱۰]. ابن منظور، لسان العرب ج ۳، ص ۲۰۴٫
[۱۱]. راغب، اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن ص ۳۹۷٫
[۱۲]. حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج ۳، ص ۳۴۹، محقق، مصحح و ناشر: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
[۱۳]. نور، ۲۴ و ۳۶٫
[۱۴]. آل عمران، ۹۶؛ نوبهار، رحیم، سیمای مسجد، ج ۲، ص ۳۰٫
[۱۵]. ر ک: الواقدی، محمد بن عمر، المغازی، ج ۲، ص ۱۰۲۱ و ۱۰۲۲٫
[۱۶]. حر عاملى، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج ۳، ص ۳۵۰، محقق، مصحح و ناشر: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
[۱۷]. فهری، سید احمد، پرواز در ملکوت، مشتمل بر آداب الصلوه امام خمینی، ج ۱، ص ۲۳۸ و ۲۳۹٫
[۱۸]. نور، ۳۶٫
[۱۹]. حج، ۴۰٫
[۲۰]. بقره، ۱۱۴٫
[۲۱] . حر عاملى، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج ۵، ص ۲۶۹٫
[۲۲] . به نقل از: عاملی، جعفر مرتضی، الصحیح من سیره النّبیّ الاعظم (ص)، ج ۲، ص ۵۶؛ حلبی، علیّ بن برهان الدین، السیره الحلّبیه، ج ۲، ص ۲۳۶٫
[۲۳] . کلینى، محمد بن یعقوب، کافی، ج ۴، ص ۵۶۰٫
[۲۴] . طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فى تفسیر القرآن، ترجمه مترجمان، تحقیق، رضا ستوده، ج ۲، ص ۲٫
[۲۵] . رک: ابن هشام، السیره النبویّه، ج۲،ص ۷۷٫
[۲۶] . همان.
[۲۷] . رک: واقدی، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، ج۳، ص ۶۰۹٫
[۲۸] . رک: سمهودی، وفاء الوفاء بأخبار دار المصطفی، ج۱، ص۳۲۵ و ص ۳۲۳٫
[۲۹] . رک: ابن هشام، السیره النبویّه، ج۲،ص ۱۴۰ و ۱۴۱؛ وفاء الوفا، ج۱، ص ۳۲۲٫
[۳۰] . رک: ابن هشام، السیره النبویّه، ج۲،ص ۱۳۹٫
[۳۱] . رک: مجلسى، محمد باقر، بحار الأنوار، ج ۱۹، ص ۱٫۸٫
[۳۲] . همان، ص ۱۱۵٫
[۳۳] . برای ملاحظه مباحثی در این زمینه رک: آلوسی بغدادی، سیّد محمد، تفسیر روح المعانی، ج ۲۸، ص ۱۰۰٫
[۳۴]. مجلسى، محمد باقر، بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار، ج ۸۰، ص ۳۷۰٫
[۳۵]. توبه، ۱۸٫
[۳۶]. نورى، مستدرک الوسائل، ج ۳، ص ۳۶۲٫
[۳۷]. آل عمران، ۹۶؛ نوبهار، رحیم، سیمای مسجد، ج ۱، ص ۱۳۵٫
[۳۸]. مجلسى، محمد باقر، بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار، ج ۷۳، ص ۳۶۹٫
[۳۹]. صدوق، علی بن بابویه، من لا یحضره الفقیه، ج ۱، ص ۲۳۵٫
[۴۰]. کلینى، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج ۳، ص ۳۶۸٫
[۴۱]. توبه، ۱۷ و ۱۸٫
[۴۲]. توبه، ۱۸٫
[۴۳]. معنای «خشیت» همان خوف؛ یعنی ترسیدن است، طباطبایى، سید محمد حسین، المیزان فى تفسیر القرآن، ج ۹، ص ۲۰۲٫
[۴۴]. همان.
[۴۵]. نوبهار، رحیم، سیمای مسجد، ج ۱، ص ۱۴۷٫
[۴۶]. مجلسى، محمد باقر، بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار، ج ۷۰، ص ۳۸۲٫
[۴۷]. موسوی گلپایگانى، سید محمد رضا، مجمع المسائل، محقق و مصحح: کریمى جهرمى، على و ثابتى همدانى، على و نیرى همدانى، على، ج ۱، ص ۱۵۳، س ۹۹٫
[۴۸]. موسوی خمینى، سید روح اللّٰه، تحریر الوسیله، ج ۲، ص ۸۴٫
[۴۹]. طبرسی، امین الاسلام، ترجمه مجمع البیان فى تفسیر القرآن، تحقیق: رضا ستوده، ترجمه: مترجمان، ج ۱۱، ص ۳۹ و ۴۰٫
[۵۰] . موسوی خمینى، سید روح اللّٰه، ج ۱، ص ۱۵۲، مسئله ۱۹٫
[۵۱] . همان.
[۵۲] . نمیری، عمر بن شبه،تحقیق شلتوت، فهیم محمد، تاریخ المدینه المنوره، ج ۱، ص ۴۵٫
[۵۳] . عاملی (شهید ثانی)، زین الدین بن علی، رساله فی صلاه الجمعه، ص ۶۶٫
[۵۴] . در مورد نماز جمعه هم، برخی از فقیهان برآنند که هر فرد واجد شرایطی میتواند به عنوان امام آن را اقامه کند و نیازی به نصب او از سوی حاکم نیست (ر.ک: به رساله فی صلاه الجمعه، شهید ثانی، ص ۶۶).
[۵۵] . تاریخ المدینه المنوره، ج ۱، ص ۴۵٫
[۵۶] . همان.
[۵۷]. حر عاملی، محمد بن حسن، وسایل الشیعه، ج ۳، ص ۵۱۷.
[۵۸]. صدوق، علی بن بابویه، من لا یحضره الفقیه، ج ۱، ص ۷۷٫
[۵۹]. ترمذی، دعوات، ج ۳، ص ۸٫
[۶۰]. آل عمران، ۴۳٫
[۶۱]. نوری، مستدرک الوسائل، ص ۲۱۳ و ۳۵۹٫
[۶۲]. حج، ۴۰٫
[۶۳]. طبرسى، فضل بن حسن، مجمع البیان فى تفسیر القرآن، ترجمه: مترجمان، ج ۲، ص ۱٫
[۶۴]. همان.
[۶۵]. عبدالباقی، محمد فؤاد، المعجم المفهرس لالفاظ القرآن الکریم.
[۶۶]. قرائتی، محسن، تفسیر نور، ج ۷٫
[۶۷]. مدرسی، سیدمحمدتقی، تفسیر هدایت، ترجمه: احمد آرام، ج ۱٫
[۶۸]. مجلسى، محمد باقر، بحار الأنوار، ج ۸۱، ص ۴٫
[۶۹]. توبه، ۱۸٫
[۷۰]. محدث نوری، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج ۳، ص ۳۶۲٫
[۷۱]. صدوق قمی، علی بن بابویه، علل الشرائع، ج ۲، ص ۳۱۸٫
[۷۲]. همان.
[۷۳]. نورى، مستدرک الوسائل، ج ۳، ص ۳۶۲٫
[۷۴]. همان، ص ۳۶۳٫
[۷۵]. اعراف، ۲۹٫
[۷۶]. ر ک: طباطبایى، سید محمد حسین، المیزان فى تفسیر القرآن، ج ۸، ص ۷۳ و ۷۴٫
[۷۷]. صدوق، محمد بن على،الأمالی، ص ۳۵۹٫
[۷۸]. لازم به ذکر است که اگر در متن روایت لفظ حرقونی باشد، معنای آن سوزاندن می شود و اگر حرفونی باشد، معنای آن تحریف کردن است.
[۷۹]. صدوق، علی بن بابویه، الخصال، ج ۱، ص ۱۷۵.
[۸۰] . راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، ص ۵۷۹، ماده عکف.
[۸۱] . کلینى، محمد بن یعقوب، کافی، ج ۴، ص ۱۷۵٫
[۸۲]. زرینکوب،عبدالحسین، کارنامه اسلام، ص ۱۴۶٫
[۸۳]. فرای، ریچارد، عصر زرین فرهنگ ایران، ترجمه رجب نیا، مسعود، ص ۲۰۰٫
[۸۴]. یعقوبی،ابن واضح، تاریخ یعقوبی، آیتی، محمد ابراهیم، ج ۲، ص ۲۳۸٫
[۸۵]. برومند اعلم، عباس، در آمدی بر جایگاه مسجد در تمدن اسلامی، ص ۱۲۸٫
[۸۶]. اسراء، ۱٫
[۸۷]. ابن هشام، السیره النبویه، ج ۴، ص ۱۳۶٫
[۸۸]. همان، ص ۱۳۸٫
[۸۹]. بقره، ۱۴۲- ۱۴۴٫
[۹۰]. السیره النبویه، ج ۴، ص، ۵۴٫
[۹۱]. جعفریان، رسول، آثار اسلامی مکه و مدینه، ص ۲۵۴٫
[۹۲]. نوذری، عزت الله، تاریخ اجتماعی ایران، ص ۲۴۷٫
[۹۳]. www.izhamburg.com، سایت مرکز بزرگ اسلامی هامبورگ.
[۹۴]. ارقم در شمار مسلمانانی بود که خیلی زود به پیامبر اسلام (ص) ایمان آورد. برخی او را یازدهمین نفری که به اسلام و پیامبر (ص) ایمان آورده است، ذکر کرده اند. رک: ابن هشام، السره النبویَه، ج ۱، ص ۲۷۰٫
[۹۵]. واقدی، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، ج ۳، ص ۲۴۲٫
[۹۶]. دوران دعوت سری پیامبر اکرم (ص) را سه یا پنج سال نیز ذکر کرده اند. رک: عاملی، جعفر مرتضی، الصحیح من سیره النبی الاعظم (ص)، ج ۱، ص ۲۵۹٫
[۹۷]. رک: ابن الجوزی، الوفاء باحوال المصطفی، ج ۱، ص ۱۸۲، باب ۱۴، و ص ۲۱۵، باب ۳۱٫
[۹۸]. رک: ابن هشام، السیره النبویَه، ج ۲، ص ۲۲٫
[۹۹]. رک: طبرسی، احمد بن علیّ، الإحتجاج على أهل اللجاج، ج ۱، ص ۲۹٫
[۱۰۰]. همان، ص ۲۹ – ۳۸٫
[۱۰۱]. رک: ابن هشام، السره النبویَه، ج ۲، ص ۳۲٫
[۱۰۲] . رک: ابن هشام، السیره النبویّه، ج ۲، ص ۷۱٫
[۱۰۳] . همان، ص ۷۷ـ ۷۹٫
[۱۰۴] . الکنّانی، عبدالحیّ، نظام الحکومه النبویُه (التراتیب الاداریّه)، ج ۱، ص ۶۷٫
[۱۰۵] . رک: مجلسى، محمد باقر، بحار الأنوار، ج ۴۴، ص ۱۲۳٫
[۱۰۶] . ابن أبی الحدید، عبد الحمید بن هبه الله، شرح نهج البلاغه لابن أبی الحدید، محقق و مصحح: ابراهیم، محمد ابوالفضل، ج ۱، ص ۱۸٫
[۱۰۷] . رک: طبرسى، احمد بن على، الإحتجاج على أهل اللجاج، ج۱، ص۸۰٫
[۱۰۸] . رک: همان، ص ۲۰۵ – ۲۰۷٫
[۱۰۹] . برای ملاحظه تفصیلی این ماجرا رک: همان، ص ۲۲۶ و ۲۲۷٫
[۱۱۰] . مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار، ج۴۳، ص ۳۵۹ و ج ۴۴، ص ۶۶٫
[۱۱۱] . همان، ج ۴۴، ص ۱۲۳٫
[۱۱۲] . همان، ج ۴۴، ص ۹۰٫
[۱۱۳] . همان، ج ۴۴، ص۹۰ و ۹۱٫
[۱۱۴] . همان، ج ۴۴، ص۲۱۰ و ۲۱۱٫
[۱۱۵] . ابن سعد، الطبقات الکبری، ج ۵، ص ۲۱۶ و ۲۱۷٫
[۱۱۶] . رک: مجلسى، محمد باقر، بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار، ج ۴۶، ص ۳۵۷٫
[۱۱۷] . رک: همان، ص ۳۴۱، و ۳۵۶ و ۳۵۷٫
[۱۱۸] . رک: همان، ص ۳۵۱ و ۳۵۳ و ۳۵۴ و ۳۵۸٫
[۱۱۹] . حیدر، اسد، الامام الصادق و المذاهب الاربعه، ج ۱، ص ۴۴۶٫
[۱۲۰] . رک: همان، ج ۳، ص ۵۷٫
[۱۲۱] . مجلسى، محمد باقر، بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار، ج ۲، ص ۱۲۲٫
[۱۲۲] . مجلسی، محمد تقی، روضه المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، محقق و مصحح، موسوی کرمانی، حسین و اشتهاردی، علی پناه، ج ۱، ص ۸۷٫
[۱۲۳] . طوسی، محمد بن حسن، اختیار معرفه الرّجال، با تصحیح: مصطفوی، حسن، ص ۴۴۹، ش ۸۴۴٫
[۱۲۴] . مجلسى، محمد باقر، بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار، ج ۴۹، ص ۱۰۰٫
[۱۲۵] . رک: همان، ج ۵۰، ص ۵۹٫
[۱۲۶] . رک: همان، ص ۱۰۸٫
[۱۲۷] . به عنوان نمونه رک: همان، ج ۴۸، ص ۱۷۱؛ راجع به مناظره ابوحنیفه با امام باقر و صادق (ع) در مورد شیوه نماز امام باقر (ع).
[۱۲۸]. نوبهار، رحیم، سیمای مسجد، ج ۲، ص ۱۵۹٫
[۱۲۹]. طبرسی، احمد بن علی بن ابوطالب، الاحتجاج، ص ۲۹- ۳۸٫
[۱۳۰]. الکتّانی، عبدالحیّ، التراتیب الاداریّه، ج ۲، ص ۲۳۳٫
[۱۳۱]. بخاری، محمداسماعیل، صحیح بخاری، ج ۱، کتاب العلم، باب ۷۵، ش ۹۶٫
[۱۳۲]. التراتیب الاداریّه، ج ۲، ص ۲۲۲٫
[۱۳۳]. همان، ج ۲، ص ۲۳۳٫
[۱۳۴]. دیلمى، شیخ حسن، إرشاد القلوب إلى الصواب، ج ۱، ص ۷۸٫
[۱۳۵]. همان.
[۱۳۶]. زرکشی، محمد بن عبدالله، اعلام المساجد باحکام المساجد، ص ۳۲۸٫
[۱۳۷]. شبلی، احمد، آموزش در اسلام (تاریخ)، ترجمه: ساکت، محمدحسین؛ نقدی بر کتاب تاریخ آموزش در اسلام، جواد، مصطفی، ص ۴۰٫
[۱۳۸]. همان، ص ۸۹ به بعد.
[۱۳۹]. نک: همان و نیز: تبریزی، محمد زمان ، فرائد الفوائد در احوال مدارس و مساجد، تصحیح و تحقیق: رسول جعفریان.
[۱۴۰]. نهج البلاغه، تنظیم: صبحی صالح، ص ۵۴۰، حکمت شماره ۳۶۹٫
[۱۴۱]. همان.
[۱۴۲]. عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج ۳، ص ۴۹۳، باب ۱۴ از ابواب احکام المساجد، روایت ۱٫
[۱۴۳]. نوری، میرزا حسن، مستدرک الوسائل، ج ۳، ص ۳۵۵، باب یک از ابواب احکام المساجد، روایت ۲٫
[۱۴۴]. عبدالحی الکتانی، التراتیب الاداریّه، ج ۱، ص ۴۸٫
[۱۴۵]. همان، ص ۴۷۷- ۴۷۸ و نیز، واقدی، محمد بن عمر، مغازی، ترجمه محمود مهدوی دامغانی، ص ۲۵۵٫
[۱۴۶]. نک: محمد مکلی السباعی، نقش کتاب خانه های مساجد در فرهنگ و تمدن اسلامی، ترجمه علی شکویی.
[۱۴۷] رک: ابن هشام، السّیره النبویّه، ج ۴، ص ۲۴۶٫
[۱۴۸]. یکی از داستانهایی که در قرآن در آیات ۱۱ تا ۱۶ سوره نور آمده، داستان پر ماجرای اِفْک (تهمت زدن به عایشه) است، که قرآن به شدت این تهمت را رد کرده، و عایشه را در این جهت پاک و منزّه شمرده است.
[۱۴۹] . رک: مغازی، محمد بن عمر، ترجمه: مهدوی دامغانی، محمود، ص ۳۲۱٫
[۱۵۰] . طبرسی، احمد بن علی، الإحتجاج على أهل اللجاج، ج ۱، ص ۹۲٫
[۱۵۱] . همان، ص ۹۸٫
[۱۵۲] . همان، ص ۱۱۳٫
[۱۵۳] . رک: مجلسى، محمد باقر، بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار، ج ۴۴، ص ۱۲۱٫
[۱۵۴] . رک:الاحتجاج، همان، ص۲۹۲ و ۲۹۳٫
[۱۵۵] . رک: بحارالانوار، همان، ج ۴۶، ص ۱۴۳٫
[۱۵۶] . رک: همان، ج ۴۴، ص ۱۳۲٫
[۱۵۷] . رک: همان، ج ۴۷، ص ۱۶۵٫
[۱۵۸] . برای ملاحظه برخی از این گفتوگوها، رک: الا حتجاج، همان، ص ۲۵۹-۲۶۱٫
[۱۵۹]. خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج ۱۸، ص ۵۳٫
[۱۶۰]. ابن فهد حلى، احمد بن محمد، محقق و مصحح: موحدى قمى، احمد، عده الداعی و نجاح الساعی، ص ۱۴۱٫
[۱۶۱]. مجلسى، محمد باقر، بحار الأنوار، ج ۸۱، ص ۴٫
[۱۶۲]. حر عاملى، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج ۵، ص ۲۹۴، مصحح و ناشر: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
[۱۶۳]. بحار الأنوار، همان، ج ۷۴، ص ۸۰٫
[۱۶۴] . واقدی، محمد بن عمر، مغازی، ترجمه: مهدوی دامغانی، محمود، ص ۲۵۵٫
[۱۶۵] . رک: الکتّانی، عبدالحیّ، نظام الحکومه النبویّه (التراتیب الأداریّه)، ج۱، ص۴۷۶٫
[۱۶۶] . رک: همان، ج۲، ص۴۷۶٫
[۱۶۷] . به نقل از همان، ج۱،ص۴۷۶٫
[۱۶۸] . همان، ص ۴۷۷٫
[۱۶۹] . رک: مغازی، همان، ص۷۳۴٫
[۱۷۰] . نورى، مستدرک الوسائل، ج ۳، ص ۳۵۵٫
[۱۷۱] . همان، ص۳۶۳، باب۳ از ابواب احکام المساجد، روایت۲۱٫
[۱۷۲]. ر ک: طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فى تفسیر القرآن، ج ۳، ص ۳۶۲؛ ابن هشام، السیره النبویَه، ج ۱، ص ۱۱۶ – ۱۲۳٫
[۱۷۳]. توبه، ۱۰۸٫
[۱۷۴]. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۵، ص ۱۱۰٫
[۱۷۵]. ر.ک: عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج۳، ص۵۱۳، باب ۳۵ از ابواب احکام المساجد، روایات ۱ و ۳ و ج ۵، ص ۴۶۰ و ۴۷۱، باب ۵۸ و ۷۰ از ابواب صلاه الجماعه.
[۱۷۶]. همان، ج ۵، ص ۳۸۲، باب ۵ از ابواب صلاه الجماعه، روایت ۷٫
[۱۷۷]. حر عاملى، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج ۸، ص ۲۸۷٫
[۱۷۸]. شریف، پور رضا، مسجد و انقلاب اسلامی، ص ۸۳٫
[۱۷۹]. ولایتی، علی اکبر، تاریخ معاصر ایران، ص ۲۸٫
[۱۸۰]. همان، ص ۲۹٫
[۱۸۱]. همان، ص ۳۰٫
[۱۸۲]. همان، ص ۴۴ .
[۱۸۳]. دوانی، علی، نهضت روحانیون ایران ، ج۲، ص ۱۶۱٫
[۱۸۴]. خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج ۲۰، ص ۳۱۸ و ۳۱۹٫
[۱۸۵]. مسجد و انقلاب اسلامی، ص ۸۳٫
[۱۸۶]. همان، ص ۱۶۰٫
[۱۸۷]. همان، ص ۱۰۵٫
[۱۸۸]. همان، ص ۱۰۶٫
[۱۸۹]. میزبانی، مهناز، نقش مساجد و دانشگاهها در پیروزی انقلاب اسلامی، ص ۶۵٫
[۱۹۰]. همان، ص ۴۲٫
[۱۹۱]. مسجد و انقلاب اسلامی، ص ۳۱٫
[۱۹۲]. رک: واقدی، محمد بن عمر ، مغازی، ترجمه مهدوی دامغانی، محمود، ص ۵٫
[۱۹۳]. مکّی السّباعی، محمد، نقش کتابخانه های مساجد در فرهنگ و تمدّن اسلامی، ترجمه: شکویی، علی، ص ۳۶ و ۳۷٫
[۱۹۴]. مجلسى، محمد باقر، بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار، ج ۶۴، ص ۳۱۴٫
[۱۹۵]. واقدی، محمد بن عمر ،مغازی، ترجمه محمود مهدوی دامغانی، ص ۸۰۴ و ۸۰۵٫
[۱۹۶]. همان.
[۱۹۷]. مجلسى، محمد باقر، بحار الأنوار، ج ۸۱، ص ۲۸۷٫
[۱۹۸]. واقدی، محمد بن عمر، مغازی،ترجمه مهدوی دامغانی، محمود، ص ۲۷۵؛ همچنین در این زمینه رک: همان، ص ۴۸۹، در باره مسجد پیامبر در جنگ خندق.
[۱۹۹]. واقدی، محمد بن عمر، مغازی، ترجمه مهدوی دامغانی، محمود، ص ۳۶۸٫
[۲۰۰]. ابن هشام، السیره النبویّه، ج ۳، ص ۲۵۰٫
[۲۰۱]. طباطبایی یزدی،سید محمّد کاظم، العروه الوثقی، ص ۳۰۰، فی مستحبّات الجماعه.
[۲۰۲]. مجلسى، محمد باقر، بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار، ج ۵۳، ص ۹ و ۱۰٫
[۲۰۳]. عاملی، محمّد بن حسن، وسائل الشیعه، ج۳، ص۵۲۴، باب ۴۴ از ابواب احکام المساجد، حدیث ۱۰٫
[۲۰۴]. طباطبایی یزدی، سید محمّد کاظم، العروه الوثقی، ص ۲۹۸، فی مستحبّات الجماعه.
[۲۰۵]. وسائل الشیعه، ج۱۲، ص۱۲۹ ـ ۱۳۰، باب ۴۲ از ابواب ما یکتسب به، حدیث ۸؛ نوبهار، رحیم، مسجد نمونه، ص۱۰٫
[۲۰۶]. صدوق، علی بن بابویه، من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ص ۵۵۹٫
[۲۰۷]. صدوق، محمد بن على، من لا یحضره الفقیه، محقق و مصحح: غفارى، على اکبر، ج ۱، ص ۲۳۱٫
[۲۰۸]. مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۸۲، ص ۱۶۴٫
[۲۰۹]. صدوق، محمد بن على ابن بابویه، الخصال، مصحح: غفارى، على اکبر، ، ج ۱، ج ۲۹۲٫
[۲۱۰]. حر عاملى، محمّد بن حسن، وسائل الشیعه، ج ۱، ص ۳۸۱، باب ۱۰ از ابواب وضو.
[۲۱۱]. همان.
[۲۱۲]. اعراف ۳۱٫
[۲۱۳]. ر.ک: حر عاملی، محمّد بن حسن، وسائل الشیعه، ج ۶، ص ۱۲، باب ۳ از ابواب ما تحب فیه الزکاه و ما تستحبّ فیه، روایت ۷٫
[۲۱۴]. کلینى، محمد بن یعقوب، کافی، چاپ دوم، ج ۳، ص ۴۹۱٫
[۲۱۵]. همان، ج ۳، ص ۴۹۰٫
[۲۱۶]. ر ک: الجبوری، کامل سلیمان، مساجد الکوفه.
[۲۱۷] . توبه، ۱۰۷ و ۱۰۸٫
[۲۱۸] . طبرسی، امین الاسلام، مجمع البیان فى تفسیر القرآن، تحقیق: رضا ستوده، ترجمه: مترجمان، ج ۱۱، ص ۲۱۱٫
[۲۱۹] . همان، ص ۲۱۳٫
[۲۲۰] . همان، ص ۲۱۱ و ۲۱۳؛ ر ک: مغازی، واقدی، ترجمه محمود مهدوی دامغانی، ص۷۹۶٫
[۲۲۱]. از عبارات ابن هشام در السیره النبویه، ج ۴، ص ۱۷۰، چنین بر می آید که مدت اقامت پیامبر (ص) در تبوک بیش از سیزده تا بیست روز نبوده است؛ واقدی هم در مغازی ص ۷۳۳ گفته است که مدت اقامت پیامبر (ص) در تبوک بیست شب بوده است. اگر به این مدت، مقدار زمانی را هم که صرف طی راه از مدینه به تبوک و بازگشت از آنجا به مدینه شده، اضافه نماییم؛ مدتی که پیامبر (ص) در این جنگ حضور داشته اند، روشن می شود؛ با توجه به اینکه سرزمین تبوک در شمال غربی عربستان امروز قرار گرفته و در قدیم آن را ابتدای سرزمین شام می دانستند. بر پایه روایتی که در تفسیر منسوب به امام عسکری(ع) از موسی بن جعفر (ع) نقل شده، مدت غیبت پیامبر (ص) در غزوه تبوک، هشتاد شبانه روز بوده است.
[۲۲۲]. واقدی، محمد بن عمر، مغازی، ترجمه محمود مهدوی دامغانی، ص ۷۹۶٫
[۲۲۳]. ابن طاووس، على بن موسى، إقبال الأعمال، ج ۱، ص ۲۸٫
[۲۲۴]. صدوق، محمد بن على، الخصال، محقق و مصحح: غفارى، على اکبر، ص ۵۴۴.
[۲۲۵]. مغربى، نعمان بن محمد (ابن حیون)، دعائم الإسلام، محقق و مصحح: فیضى، آصف، ج ۱، ص ۱۴۸٫
[۲۲۶]. یزدی طباطبایى، سید محمد کاظم، العروه الوثقى مع تعالیق الإمام الخمینی، شارح: موسوی خمینى، سید روح اللّٰه، ص ۳۱۸٫
[۲۲۷]. موسوی خمینى، سید روح اللّٰه، توضیح المسائل، ص ۳۰۳، م ۱۳۳۲٫
[۲۲۸]. حر عاملى، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج ۵، ص ۱۹۴، مصحح و ناشر: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
[۲۲۹]. همان، ج ۵، ص ۱۹۵٫
[۲۳۰]. گلپایگانی، سید محمد رضا، مجمع المسائل، محقق و مصحح: کریمى جهرمى، على و ثابتى همدانى، على و نیرى همدانى، على، ج ۱، ص ۱۶۲٫
[۲۳۱]. اراکی، شیخ محمد علی، توضیح المسائل، ، ص ۶۲، بخش سؤالات.
[۲۳۲]. مجلسى، محمد باقر، بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار، ج ۷۱، ص ۲۷۵٫
[۲۳۳]. همان، ص ۳۹۰٫
[۲۳۴]. بقره، ۱۶۵٫
[۲۳۵]. حر عاملى، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج ۵، ص ۱۹۹٫
[۲۳۶]. مجلسى، محمد باقر، بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار، ج ۶۶، ص ۲۹۱٫
[۲۳۷]. نور، ۳۶٫
[۲۳۸]. محدث نورى، میرزا حسین، مستدرک الوسائل، ج ۳، ص ۳۵۵٫
[۲۳۹]. پیامبر اکرم (ص) می فرماید: «مسجدها مجالس و جایگاه پیامبران (ع) است»، همان، ج ۳، ص ۳۶۳٫
[۲۴۰]. نورى، حسین، مستدرک الوسائل، ج ۳، ص ۳۶۳٫
[۲۴۱]. موسوی خمینى، سید روح اللّٰه، توضیح المسائل، ص ۱۹۸، م ۸۷۴٫
[۲۴۲]. همان، م ۸۷۸ و ۸۷۹٫
[۲۴۳]. تمیمی مغربی، نعمان بن محمد، دعائم الاسلام، ج ۱، ص ۱۵۴٫
[۲۴۴]. مجلسى، محمد باقر، بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار، ج ۷۲، ص ۲۶۲٫
[۲۴۵]. مجلسى، محمد باقر، بحار الأنوار، ج ۸۰، ص ۳۷۳٫
[۲۴۶]. ر ک: سید رضی، المجازات النبویه، ص ۴۰۸، ح ۳۳۰٫
[۲۴۷]. بقره، ۴۵٫
[۲۴۸]. مجلسى، محمد باقر، بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار، ج ۶۶، ص ۳۴۲٫
[۲۴۹]. صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ص ۲۵۶٫
[۲۵۰]. نجفى، محمد حسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، محقق و مصحح: قوچانى، عباس، آخوندى، علی، ج ۱۱، ص ۴۵۷، ناشر: دار إحیاء التراث العربی، چاپ هفتم، بیروت، لبنان.
[۲۵۱]. کلینى، محمد بن یعقوب، کافی، ج ۲، ص ۴۷۷٫
[۲۵۲] . مجلسى، محمد باقر، بحار الأنوار، ج ۴۷، ص ۳۴۷٫
[۲۵۳] . همان، ج ۴۷ ص۵۳٫
[۲۵۴] . همان، ج۴۶، ص۲۶۰٫
[۲۵۵] . همان، ج ۴۶، ص ۲۷۸٫
[۲۵۶] . برای ملاحظه تفصیلی این ماجرا، رک: واقدی، محمد بن عمر، مغازی، ترجمه: مهدوی دامغانی، محمود، ص ۳۸۳ و ۳۸۴٫
[۲۵۷] . همان منبع، ص۳۸۴٫
[۲۵۸] . همان منبع، ص۳۸۳٫
[۲۵۹] . رک: حرّ عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج ۴، ص ۱۱۴۳، باب ۳۸ از ابواب الدعاء، روایات ۱- ۴٫
[۲۶۰]. حر عاملى، محمد بن حسن، کاظمی خلخالی، زین العابدین، الجواهر السنیه (کلیات حدیث قدسى)، ج ۲۹۸٫
[۲۶۱].نوری، حسین، مستدرک الوسائل، ج ۳، ص ۴۴۷، باب ۵۴، از ابواب احکام المساجد، روایت ۲۰، به نقل از قطب راوندی در لب اللّباب.
[۲۶۲]. صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج ۱، ص ۲۳۳٫
[۲۶۳]. نسائى، احمد بن شعیب، مترجم، نجارزادگان، فتح الله، خصائص امیر المؤمنین (ویژگىهاى على بن ابى طالب علیه السلام)، ص ۲۴؛ حسکانی، عبید الله بن عبدالله، محقق و مصحح: محمودى، محمدباقر، شواهد التنزیل لقواعد التفضیل، ج ۱، ص ۱۱۲٫
[۲۶۴]. صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج ۱، ص ۳۹۶٫
[۲۶۵]. ابن طاووس، على بن موسى، الطرائف فی معرفه مذاهب الطوائف، محقق و مصحح: عاشور، على، ج ۱، ص ۲۱۹٫
[۲۶۶]. ابن أبی جمهور، محمد بن زین الدین، عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه، محقق و مصحح: عراقى، مجتبى، ج ۱، ص ۱۳۶٫
[۲۶۷]. صدوق، محمد بن على، من لا یحضره الفقیه، محقق و مصحح: غفارى، على اکبر، ج ۱، ص ۳۷۴٫
[۲۶۸]. همان، ج ۱، ص ۳۹۷٫
[۲۶۹]. عاملى (شهید ثانى)، زین الدین بن على، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه (المحشّٰى کلانتر)، ج ۱، ص ۵۳۸٫
[۲۷۰]. موسوی خمینى، سید روح اللّٰه، تحریر الوسیله، ج ۱، ص ۱۵۲٫
[۲۷۱]. طوسى، محمد بن الحسن، تهذیب الأحکام، ج ۳، ص ۲۵۲٫
[۲۷۲]. نجاشى، ابو الحسن احمد بن على، رجال النجاشی (فهرست أسماء مصنفی الشیعه)، ص ۴۴.
[۲۷۳]. احزاب، ۵۹٫
[۲۷۴]. طباطبایى، سید محمد حسین، المیزان فى تفسیر القرآن، ج ۱۶، ص ۳۴۴٫
[۲۷۵]. کلینى، محمد بن یعقوب بن اسحاق، الکافی، محقق و مصحح: غفارى على اکبر و آخوندى، محمد، ج ۵، ص ۵۱۸٫
[۲۷۶]. شعیری، محمد بن محمد، جامع الأخبار( للشعیری)، ص ۱۵۸٫
[۲۷۷]. من لا یحضره الفقیه، ج ۱، ص ۳۹۶، همان.