ترس از خدا

ترس از خدا

• مربوط به موضوع » پیام‌های قرآنی

 

ترس از خدا میوه علم است

راز اندوه جبرئیل‏

امام صادق علیه السّلام فرمود: روزى جبرئیل محزون و اندوهگین بر پیامبر صلّى اللَّه علیه و آله و سلم نازل شد، پیامبر صلّى اللَّه علیه و آله و سلم پرسید: چرا تو را حزین مى‏بینم؟

عرض کرد چرا نباشم؟ در صورتى که امروز «منافیخ» دوزخ نهاده شد، پرسید: منافیخ چیست؟ عرضه داشت: آتش دوزخ است که خدا دستور داده بود تا هزار سال در آن دمیدند، تا سرخ شد، و هزار سال دیگر دمیدند تا سفید شد و هزار سال دیگر دمیدند تا سیاه شد و اینک آتش دوزخ سیاه و تاریک است، اى پیامبر خدا صلّى اللَّه علیه و آله و سلم اگر حلقه‏اى از آن که طولش هفتاد ذراع است، بر سر کوهها نهاده شود، از حرارت آن ذوب مى‏شوند و اگر قطره‏اى از آبهاى «زقوم» و «ضریع» دوزخ در آبهاى جهان بریزند، همه اهل آن از بوى تعفّنش بمیرند؟! در این موقع هم پیامبر اسلام صلّى اللَّه علیه و آله و سلم و هم جبرئیل گریان شدند، خداوند به آن دو وحى کرد که: شما را از گناه کردن ایمن نمودم، که مستحقّ آتش نشوید، و لیکن همواره از من ترسناک باشید.

آیاتى که در باره خوف از خدا در قرآن آمده، بسیار است، مانند:

وَ خافُونِ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ «آلعمران 170»: از من بترسید، اگر مؤمن هستید.

و: فَإِیَّایَ فَارْهَبُونِ «نحل 54-53» «پس از من بترسید».  و نیز در باره قومى مى‏فرماید:

یَخافُونَ رَبَّهُمْ مِنْ فَوْقِهِمْ «نحل 53»: از خدا که فوق همه آنهاست مى‏ترسند.

و: وَ لِمَنْ خافَ مَقامَ رَبِّهِ جَنَّتانِ «الرحمن 47»: و براى کسى که از مقام خدایش بترسد، دو بهشت خواهد بود.

و: وَ أَمَّا مَنْ خافَ مَقامَ رَبِّهِ وَ نَهَى النَّفْسَ عَنِ الْهَوى‏  فَإِنَّ الْجَنَّةَ هِیَ الْمَأْوى‏ «نازعات 42-40»: و اما کسى که از پروردگارش بترسد و نفس را از هوا و هوس باز دارد، پس بهشت جایگاه اوست.

و: إِنَّما یَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبادِهِ الْعُلَماءُ»

: ترس از خدا براى علما است و بس.

ترس از خدا میوه علم است و کسى که از خدا نترسد، علم ندارد، و ترس چراغ نفس است و به وسیله آن از تاریکى‏هایش بیرون مى‏آید.

ترس صرفا از آن کسى نیست که اشک از چشمش روان است، و این معنا خوفى کاذب به حساب مى‏آید، بلکه شخص ترسان کسى است که کارهایى را که مؤاخذه و عذاب دارد ترک کند، و اگر مردم از دوزخ مى‏ترسیدند، چنان که از فقر مى‏ترسند، از آن ایمن مى‏شدند، و گرد گناه نمى‏رفتند.

دل مؤمن تا هنگامى که از پل صراط نگذشته آرام نمى‏گیرد، و هر کس در دنیا از خدا خوف داشته باشد؛ در آخرت، در امان خواهد بود. چنان که خداوند مى‏فرماید: سوگند به عزّتم، براى هیچ بنده‏اى دو ترس و دو ایمنى قرار نمى‏دهم؛ پس کسى که در دنیا از من بترسد، در آخرت به او ایمنى مى‏دهم، و هر کسى در دنیا از من نترسد، در آخرت او را مى‏ترسانم، پس کسى که ترس داشته باشد، در تمام ساعات انتظار عقوبت دارد.

و ترس از دلى رخت برنمى‏بندد، مگر اینکه کاخ ایمانش ویران باشد، و مراقبت دائمى از نفس، در پنهان و آشکار، خوف خدا را در دل ایجاد مى‏نماید و از نشانه‏هایش، کوتاهى آرزوها و جدیّت در کار و داشتن ورع و پرهیزکارى است.

مردى از پیامبر خدا صلّى اللَّه علیه و آله و سلم پرسید: معناى آیه:

وَ الَّذِینَ یُؤْتُونَ ما آتَوْا وَ قُلُوبُهُمْ وَجِلَةٌ أَنَّهُمْ إِلى‏ رَبِّهِمْ راجِعُونَ «مومنون 60»: و کسانى که کارهایى انجام مى‏دهند و دلهاشان ترسان است، آنان به سوى خدا بازمى‏گردند.

آیا به معناى این است که: شخص زنا و دزدى مى‏کند و شراب مى‏خورد و سپس ترسان است؟

فرمود: نه، بلکه انسان روزه مى‏گیرد و نماز مى‏خواند و صدقه مى‏دهد و در عین حال از خدا مى‏ترسد که مبادا عباداتش قبول نشود.

و هر گاه خوف خدا در دلى جاى گیرد، هوا و هوس و زمینه شهوت و علاقه به دنیا در او نابود مى‏گردد، و آثار حزن و اندوه در صورتش آشکار مى‏شود.

                        ارشاد القلوب-ترجمه سلگى، ج‏1، ص: 273-274-275